Polski

Czym jest dawstwo i przeszczepianie narządów?

Dawstwo narządów oznacza oddanie komuś innemu jednego lub kilku narządów. Może to być serce, wątroba, trzustka, płuca lub nerki. Dawcą narządów może być osoba, która niedawno zmarła lub wciąż żyje. W Norwegii za życia można oddać jedynie nerkę. Przeszczep to otrzymanie jednego lub większej liczby narządów.

Dlaczego dawstwo narządów jest ważne?

Coraz więcej osób potrzebuje nowego narządu, aby przeżyć. Potrzeba nowych organów wzrasta z powodu chorób takich jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, różne formy niewydolności narządowej, nowotwory, a także z powodu starzenia się społeczeństwa.

1. Dawstwo narządów ratuje życie

Dziś na liście oczekujących na nowy, ratujący życie narząd znajduje się prawie 500 osób. Dla wielu przeszczep narządów to jedyna szansa na przeżycie. W samej Norwegii ponad 13 000 osób otrzymało nowe życie dzięki dawstwu narządów. Jeden dawca może uratować życie nawet siedmiu osobom.

2. Dobrowolność 

Czy przyjąłbyś nowy narząd, gdyby była to jedyna możliwość uratowania życia Tobie lub członkowi Twojej rodziny? Dawstwo narządów opiera się na dobrowolności i altruizmie. Jeśli nikt się nie zgodzi na oddanie narządów, nikt też ich nie dostanie. Tak naprawdę jest trzy razy większa szansa na to, że będziesz potrzebować nowego, ratującego życie narządu, niż że sam zostaniesz dawcą.

3. Nie każ rodzinie podejmować decyzji w Twoim imieniu

Każdego roku w wielu rodzinach ktoś staje się ofiarą wypadku, krwiaka środczaszkowego czy zakrzepicy. W takich okolicznościach może być mowa o oddaniu narządów i lekarz zapyta krewnych o to, czego życzył sobie zmarły. Jeśli tego nie wiadomo, decyzję musi podjąć rodzina. Jest to sytuacja, którą wiele rodzin uważa za trudną. Dlatego tak ważne jest, by porozmawiać z najbliższymi, żeby wiedzieli, co o tym myślisz.

Jak zostać dawcą narządów?

Najważniejszą rzeczą, którą można zrobić, by zgodzić się na oddanie narządów, jest poinformowanie najbliższych o swojej decyzji. Poza tym powinno się wypełnić kartę dawcy. Karta dawcy to karta, na której można poinformować o swoim stanowisku w sprawie dawstwa narządów i potwierdzić, że przeprowadziło się rozmowę na ten temat z rodziną. Twoja decyzja nie zostanie nigdzie zarejestrowana. Kartę dawcy można otrzymać w aptekach i gabinetach lekarskich. Można ją też pobrać z naszych stron internetowych i wydrukować. Kartę dawcy można również pobrać w formie aplikacji na telefon, lub wypełnić w swoim elektronicznym dzienniku zdrowia (kjernejournal) na helsenorge.no

Kto może oddać narządy? Czy wszyscy, którzy umierają, mogą zostać dawcami?

Każdy może zgodzić się na oddanie narządów. Jednak dawcami mogą jedynie osoby, które umrą z powodu urazu głowy lub szyi, w wypadku lub w wyniku zakrzepu albo krwiaka środczaszkowego. Dawca musi także być podłączony do respiratora, tak aby pobierane narządy nie uległy zniszczeniu.

Czy istnieją choroby lub leki, które mogą uniemożliwić oddanie narządów?

Na oddanie narządów może zgodzić się każdy. W każdym przypadku zostaną przeprowadzone szeroko zakrojone badania lekarskie w celu oceny, czy narządy mogą zostać wykorzystane do przeszczepu. Przyjmowanie leków nie wyklucza oddania narządów.

Czy pochodzenie etniczne, narodowość lub pobyt za granicą mogą decydować, czy mogę być dawcą?

Nie. Żaden z tych czynników nie ma znaczenia w kwestii dawstwa narządów. Obywatele polscy, którzy umierają w Norwegii, mogą być tutaj dawcami narządów. Ich krewni zawsze będą w takim wypadku konsultowani.

Jaki stosunek mają religie do dawstwa narządów?

Każdy człowiek może potrzebować nowego narządu, niezależnie od pochodzenia, kultury, religii i języka. Wielkie religie świata, a także większość wspólnot wyznaniowych, mają pozytywny stosunek do dawstwo narządów lub pozwalają na nie pod pewnymi warunkami. Wiele religii uważa to za wyraz miłości i dobroczynności. Inne nie mają na ten temat zdania i dają w tej sprawie każdemu wolną rękę.

Czy ci, którzy potrzebują narządu, mogą go kupić?

W Norwegii i w większości innych krajów kupowanie i sprzedawanie narządów jest zakazane. Taka działalność wciąż jednak niestety występuje w niektórych krajach. W Norwegii nie wykonuje się przeszczepów przy użyciu narządów, które zakupiono.

Czy możemy mieć pewność, że lekarze zrobią wszystko, aby uratować pacjenta?

Lekarze zrobią wszystko, by ratować życie. Jest to ich obowiązkiem i najważniejszym zadaniem. Dopiero wtedy, gdy życia nie można już uratować, może być mowa o oddaniu narządów.

Jak stwierdza się, że pacjent nie żyje?

Istnieją bardzo jasne i dokładne instrukcje dotyczące tego, jak ustala się, że pacjent nie żyje. Lekarz przeprowadza gruntowne badanie kliniczne, wykonuje się też badanie radiologiczne, które wskazuje, że krew nie dopływa już do mózgu. Mózg jest wówczas całkowicie i nieodwracalnie uszkodzony. Gdy wszystkie wymagania są spełnione, wydaje się akt zgonu, który podpisuje dwóch lekarzy. W tym momencie nie ma wątpliwości, że pacjent nie żyje.

W jaki sposób lekarze mogą z całą pewnością wiedzieć, że pacjent nie żyje, a nie jest w śpiączce?

U pacjentów, którzy znajdują się w stanie tzw. „śpiączki”, krew wciąż dopływa do całego mózgu lub jego części, dlatego czasami się budzą. Tacy pacjenci nigdy nie stają się dawcami narządów.

Czy można oddać narządy za życia?

Tak, za życia można przekazać jedną ze swoich nerek. Człowiek rodzi się z dwiema nerkami, ale w rzeczywistości potrzebuje tylko jednej. Nerka pochodząca od żywego dawcy często lepiej funkcjonuje u biorcy.

Na ile dobrze można żyć, gdy odda się jedną nerkę?

Po zabiegu większość ludzi żyje tak samo, jak przed oddaniem narządu.Jedna nerka wystarczy do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Czy po oddaniu narządów pogrzeb będzie normalny?

Tak, po oddaniu narządów pogrzeb będzie normalny. Może się jednak zdarzyć, że opóźni się o nie więcej niż 24 godziny.